Anderhalf jaar geleden werd ik gevraagd als spreker op een studiedag voor leraren van het college Hagelstein te Sint-Katelijne-Waver. Men vroeg me om vanuit mijn ervaring in organisaties iets te vertellen over het werken aan waarden en attitudes. Binnen de school wou men immers het werken rond waarden een plek geven. De kern van mijn boodschap was toen de volgende :
Werken rond waarden doe je vanuit een logica die anders is dan de logica achter kennisoverdracht.
Werken rond waarden vereist dat je die waarden als leraar ook dient te behartigen of uit te stralen.
De school dient een veruitwendiging te zijn van de waarden die ze wil doorgeven.
Attituderapport voor leerlingen als opstap Op dat moment had een werkgroep samengesteld uit hoofdzakelijk leraren al een “attituderapport” uitgewerkt. Een aantal attitudes waren gekozen per graad (1ste, 2de en 3de graad) zodanig dat er een soort groeitraject doorheen de leerjaren liep. Dat was een mooie voorzet. Er was ook software ontwikkeld waar de leraren punten konden geven per attitude. Deze punten zouden dan voorgelegd worden aan de ouders. Omdat ervaring de beste leerschool is, lieten we de leraren - tijdens een eerste werksessie - in kleine groepjes werken rond het “attituderapport”. Ze mochten zichzelf een score geven per attitude en werden uitgenodigd om samen uit te wisselen over de mate waarin de huidige aanpak het gewenste effect zou hebben. Deze oefening maakte duidelijk dat er nood was aan een iets andere aanpak. Werkpunten voor de hele school Daar toonde de directie van de school hoe belangrijk ze dit project vond. Er werden meteen tijd en middelen vrij gemaakt om de aanpak verder uit te ontwerpen. De eerste stap was een cultuur-onderzoek waarbij drie vragen werden voorgelegd aan de leraren, de ouders van de ouderraad, de directieleden zelf en de ondersteuners van de school. Uit dit resultaat bleek dat de schoolcultuur “klaar” was om dit project rond waarden en attitudes te “dragen”. Daarenboven kwamen er ook vier werkpunten naar boven : de hoge werkdruk binnen de school, het feit dat leerlingen TE centraal staan, de nood aan meer eerlijkheid en respect t.a.v. de leraren (vanwege de leerlingen) en de behoefte aan meer inspraak en betrokkenheid.
In gesprek over waarden Opnieuw toonde de directie hoe belangrijk ze dit project vond en werd er gekozen voor een werkvorm die inspraak en betrokkenheid centraal stelt. Met alle leraren werd er een "World Café" georganiseerd om dit proces samen verder vorm te geven. Dit leidde tot enkele mooie bijsturingen. Het “attituderapport” werd een “attitudeportfolio” waarbij het gesprek met de leerling(en) over waarden centraal kwam te staan. Het "punten geven" verschoof hierdoor meer naar de achtergrond. De leraren gingen samen ook gretig op zoek naar manieren om rond waarden te werken rekening houdende met de werkdruk en er werd een lijntje gelegd met de leerlingen- en de ouderraad. Het werd immers stap voor stap duidelijk dat werken rond waarden en attitudes nog krachtiger kon worden door te gaan werken in de leraren – leerlingen – ouders-driehoek.
World Café met ouders, leraren en leerlingen (de driehoek)
Als volgende stap werd er op 28 april ll. opnieuw een World Café georganiseerd met leraren, leerlingen en ouders. Als introductie werd er een filmpje getoond - gemaakt door enkele leerlingen - waarbij mensen uit de bedrijfswereld bevraagd werden rond het belang van waarden en attitudes. Het filmpje was een schitterende opwarmer en creëerde heel wat betrokkenheid bij de leerlingen. Vervolgens gingen we aan de slag met de volgende vragen:
“Welke waarden en attitudes moeten we als school – samen met de ouders – ontwikkelen en ondersteunen ?”
“Hoe moeten we werken rond die waarden en attitudes zodanig dat deze echt geïntegreerd raken ?”
“Bedenk concrete manieren om dit samen (ouders, leerlingen en leraren) te realiseren ?”
Zinvolle gesprekken als basis voor verandering
De manier waarop we tieners, ouders en leraren samen rond de tafel in gesprek zagen gaan, gaven mijn Kessels & Smit collega Niel en mezelf vertrouwen in wat zich zou ontvouwen. Steeds meer geloven we dat gesprekken een krachtige basis vormen voor verandering. We zijn in elk geval heel benieuwd naar het verdere verloop van dit project en kijken met heel veel respect naar de directie van het College Hagelstein omdat ze de ruimte heeft gecreëerd voor dit bijzondere project. Aanvullende opmerking : dit proces wordt iets uitvoeriger beschreven in een artikel gepubliceerd in het onderwijstijdschrift BREEDBEELD, wat aan dit bericht werd toegevoegd: Artikel Breedbeeld - Hagelstein