Mogelijks begeef ik me op glad ijs door het schrijven van deze blog, maar ik kan niet anders. Deze blog zal anders in mijn hoofd blijven rond wandelen. In mijn systemisch werk heb ik geleerd dat een vastgelopen situatie vaak gedeblokkeerd raakt door dat wat niet uitgesproken mag worden net ruimte te geven om zich te laten horen. Ik merk dat tijdens opstellingen maar ook tijdens mijn begeleidingswerk met teams en organisaties. De vluchtelingenproblematiek die zich momenteel in Europa aan het afspelen is, lijkt me een mooi voorbeeld om even met die systemische bril naar te kijken, goed wetende dat deze problematiek ontzettend complex is en ik niet de juiste persoon ben om daar enige autoriteit in te claimen. Wat me echter op valt en waar ik last van heb, is dat blijkbaar niet alle stemmen aan bod mogen komen. En ik vrees dat de stemmen die niet aan bod mogen komen - o.a. op de plekken waar het debat wordt gevoerd - hun weg op een andere manier gaan zoeken. In dit soort situaties is het cruciaal om voeling te houden met zowel de boven- als de onderstroom van het debat. Zo niet, zou de onderstroom wel eens kunnen bepalen waar we uit komen ... onderstromen kunnen heel krachtig worden. 3 brillen In dit hele debat wordt er met veel verschillende brillen gekeken naar deze situatie. En vanuit die brillen reageren mensen. Doordat mensen via Social Media vrijuit kunnen reageren, schrik je soms van de reacties die je leest. Tegelijkertijd - en dat is het "mooie" van Social Media - is er meteen ook een kanaal voor alle stemmen. Misschien zijn Social Media wel de kanalen langs waar de zaken die niet horen, niet gepast zijn of niet correct zijn toch hun weg vinden. Hoe hard er ook gepleit wordt om de deuren van Europa open te zetten door sommigen er zijn ook ontzettend veel stemmen die pleiten voor net het omgekeerde. Helaas ... in onze beschaafde wereld ... hoort het niet om zo te denken of zo te praten. En daar maak ik me zorgen over. Daarom wil ik even door 3 mogelijke brillen kijken naar deze situatie ... Bril 1: de bril van pseudo-overvloed Christian is een man die zijn schaapjes al lang op het droge heeft. Hij heeft jaren hard gewerkt en heeft nu een seminariecentrum gekocht waar hij allerhande workshops organiseert: meditatie, yoga, dans, ... . Hij hoeft zich geen zorgen te maken om geld en zo goed als alles in zijn leven loopt als een trein. De mensen die workshops volgen bij Christian kijken heel erg naar hem op. Hij heeft een verheven moraal ontwikkeld en praat over ontwikkeling, mogelijkheden, overvloed, rust, gelijkheid, verbondenheid, kansen, ... . Van daaruit vind hij het niet meer als normaal dat Europa de deuren open moet zetten. Iedereen die praat in termen van "genoeg" - "zo kan het niet verder" krijgt op een elegante manier de wind van voren. Voor Christian is iemand die zich dusdanig uit spreekt iemand die het licht nog niet heeft gezien. Natuurlijk wordt de leefwereld van Christian niet beïnvloed door de ene (deuren open) of andere (deuren dicht) keuze. En voor Christian is het in die zin makkelijk om de "juiste" houding aan te nemen t.a.v. deze problematiek. Bril 2: de bril van pijnlijke schaarste Mireille was arbeidster in een fabriek die enige tijd geleden werd gesloten. Omdat ze ouder is dan 55 jaar en laag geschoold, vindt ze geen nieuw werk. Ze wordt telkens weer afgewezen bij elke sollicitatie. Ook als ze langs gaat bij de overheidsdiensten die haar willen helpen om terug aan werk te geraken, voelt ze telkens weer dat haar zelfvertrouwen verder weg zakt. Haar zelfwaarde is onder nul en ze voelt zich meer en meer in de steek gelaten door de maatschappij, de overheid, ... . Met angst in haar onderbuik kijkt ze in een diep zwart gat. Nu ze oma is geworden, wil ze dolgraag haar kinderen helpen met wat financiële steun. Ondertussen stelt ze het aankopen van broodnodige spullen voor haarzelf al enige tijd uit om toch maar iets te kunnen geven aan haar (klein)kinderen. De schaamte in Mireille is torenhoog en er is ook boosheid. Mireille begrijpt heel goed dat je mensen in nood moet helpen. Zo heeft ze haar kinderen opgevoed. Tegelijkertijd voelt ze dat de maatschappij, waar ze jaren lang aan heeft bijgedragen, haar laat vallen als een baksteen. Ze voelt dat ze bitter en cynisch wordt. "Als ouders niet goed voor hun eigen kinderen kunnen zorgen, dan moeten ze er toch geen pleegkind bij nemen," is de manier waarmee zij kijkt naar deze problematiek. Bril 3: de politieke bril Elk probleem heeft verschillende perspectieven. Die zijn - op hun manier - ook allemaal waar. Telkens er zich een nieuw thema aan dient in de media, wik en weegt Paul hoe hij zich zal positioneren als politicus. De problematiek an sich zal hem nooit echt raken maar hij kan er zijn plekje aan de tafel wel mee veroveren. Als de tegenpartij zus reageert, dan reageer hij net omgekeerd. Op die manier kan hij zich laten horen. Hij kiest voor polarisering en extreme vereenvoudiging van de problematiek. Dit probleem is gewoon koren op zijn molen om zich mee te kunnen profileren. Stiekem hoopt hij dat het probleem nooit onder zijn verantwoordelijkheid komt te vallen want dan zou hij niet weten wat er mee moet doen. Maar wat dan nog, de effecten van de beslissing die hij vandaag eventueel zou nemen, zullen toch pas binnen enkele jaren voelbaar zijn. Al die brillen zitten in ons De meest recente Pixar-animatiefilm "Inside-Out", leert ons dat al die brillen - en nog veel meer - in ons zitten. Er is een deel in mij dat hier met menselijke, verheven ogen naar kijkt en vind dat die mensen moeten geholpen worden (zolang het mij niet raakt tenminste). Er is een deel in mij dat angstig is. Dat deel vreest dat deze crisis wel eens heel ontwrichtend zou kunnen zijn voor onze opgebouwde welvaart en ik weet niet of ik gelukkig zal kunnen zijn zonder alle comfort die ik nu heb. Er is ook een politiek deel in mij dat iets probeert te halen uit deze situatie. Het feit dat ik deze blog schrijf, is daar misschien wel een bewijs van. En er zijn nog tal van andere delen in mij. Al die brillen, perspectieven of delen worden ook in mindere of meerdere mate gerepresenteerd door verschillende mensen (vaak lagen) in onze maatschappij. Wat me zorgen baart en eigenlijk een beetje knaagt aan mij, is het feit dat sommige stemmen "gepast" zijn geworden en sommige stemmen "ongepast" lijken te zijn geworden in dit debat. Helaas, kan een duurzame oplossing maar komen als al die perspectieven aan bod kunnen komen. Ik wil graag kunnen zeggen dat ik ongerust ben. Dat er misschien toch her en der grenzen moeten gesteld worden ... En of er dan grenzen moeten gesteld worden, dat weet ik niet. Daarvoor ken ik de problematiek niet goed genoeg. Laat staan dat ik zou weten hoe dat dan moet. Ik wil me wel vrij voelen om dit te kunnen zeggen zonder dat ik herleid wordt tot dat ene perspectief. En waarom vind ik dit belangrijk ... omdat we dreigen collectief te stappen in de richting van "wat mag gezegd worden" terwijl we onderhuids misschien helemaal niet blij zijn met de richting die uiteindelijk gekozen wordt. Het lijkt wel groupthink op grote schaal. Ik vraag me trouwens af welke vergadertafel wel of vooral niet geschikt is om deze problematiek aan te pakken. Ik hoor graag je reactie ...